Zapraszamy do lektury artykułu o górze Guślarz, napisanego przez Panią Marię Marciniak - Przewodniczkę turystyczną w Euroregionie Nysa....
„Ten kto nie zna przeszłości, nie może pojąć teraźniejszości i nie jest w stanie kształtować przyszłości.
Powiedział (w Sejmie i Senacie RP, 6.07.1995r): dr Helmut Kohl, były Kanclerz Federalny Niemiec
Guślarz górą możliwości dla Jasnej Góry.
Guślarz (569 m n.p.m./po czesku Výhledy/po niemiecku Gickelsberg), to góra leżąca na zboczu południowo-zachodniej części Pogórza Izerskiego. Przed Guślarzem kończą się niemieckie Góry Źytawskie i czeskie Góry Łużyckie, a zaczynają się Góry Izerskie.
Obecna polska nazwa Guślarz jest już czwartą z kolei – w zaraniu dziejów nosił czeską nazwę Kohouti Vrch albo Výhledy, po niemiecku nazywał się Gickelsberg czasami pisano mylnie Gückelsberg.
Po niemiecku Gickel – przestarzała nazwa Hahn/po polsku Kogut. W bogatyńskiej kronice F.L. Engelmanna jest też mowa o Gickelsberg. Czeska nazwa Kohouti Vrch/Góra Koguta – może ma rację Engelmann, sugerując, że to było kiedyś miejsce pogańskich obrzędów. Kogut, w wielu kulturach uważany był za symbol Słońca i sił witalnych, symbol urodzaju, miał zapewnić zdrowie i pomyślność.
Foto Pasmo gór z Guślarzem
Guślarz widziany z niemieckiej miejscowości, w której obecnie mieszkam
Szczyt Guślarza znajduje się na terytorium Republiki Czech, granica przebiega wzdłuż północnego podnóża góry. Na wschodzie wznosi się Graniczny Wierch/Lysý vrch /Kahleberg, (643 m), a w południowo-wschodniej części Vítkovský Kopec (503 m) z skansenem Curia Vitkov.
Jej północna część leżąca na terytorium Polski jest z granitu, w części południowej na szczycie znajduje się skała z poziomymi bazaltowymi kolumnami.
Góra Guślarz leżąca na granicy Czech i Górnych Łużyc stała się z czasem popularnym miejscem turystycznym. Rozciągał się stąd wspaniały widok na Góry Żytawskie/Zittauer Gebierge, Łużyckie/Lausitzer Gebirge i Kotlinę Nysy Łużyckiej.
Obraz Wiatrak
Helmut Kern urodził się w Lichtenberg/Jasnej Górze
W dniu 17 września 1774 r. czasie podróży po północnych Czechach austriacki cesarz Józef II wjechał konno na jej szczyt – ponoć szukał odpowiedniego miejsca do budowy umocnień blisko granicy z Prusami.
1866 - na szczycie góry w pobliżu bazaltowej skały stał wybudowany w 1850 r. drewiany szałas. Mieszkał w nim samotnie lalkarz Eduard Köhler – wiele lat podróżował po Austrii i Niemczech ze skrzynią pełną lalek. Wrócił po latach w swoje rodzinne strony, ale stronił od ludzi, dzieciom czasami przedstawiał teatr lalek. Niekiedy chodził do gospody we wiosce, opowiadał miejscowym o swoich doświadczeniach z innych krajów.
23 czerwca 1866 Prusacy przekroczyli austriacką granicę – obok chaty Köhlera wisiała flaga – pruscy żołnierze oskarżyli go o szpiegostwo, że przy jej pomocy przekazywał sygnały dla austiackiej armii. Niewinny lalkarz został zastrzelony, a jego chata spalona. W tym samym czasie pruscy żołnierze podpalili wiatrak stojący na Lysem Vrchu/Łysej Górze – znajdowała się tam gospoda z wieżą widokową. Nigdy nie została odbudowana.
1872 - Piekarz K. J. Wildner z Lichtenberg/Jasnej Góry postawił na szczycie Guślarza drewianą chatę, w której sprzedawał turystom swoje wyroby – chleb, bułki, a także mleko i masło.
Kolejny właściciel Franz Thum z Horný Vítkov wybudował tam restaurację. Z werandy rozciągał się wspaniały widok na północno – zachodnią część Górnych Łużyc, jego dwie dorosłe córki umilały gościom pobyt śpiewem i grą na fortepianie.
W restauracji nie było energii elektrycznej, oświetlano lampami naftowymi, a potem gazowymi, wodę noszono codziennie ze studni. Mijały lata, zmieniali się właściciele.
Z czasem wzrosło zainteresowanie górą i stojąca na jej szczycie restauracją. Stała się miejscem wycieczek kuracjuszy pobliskiego kurortu Bad Opelsdorf, dzisiejsze Opolno Zdrój, a także mieszkańców niemieckiego Reichenau, dzisiejszej Bogatyni i okolicznych miejscowości. Do dzisiaj, niektórzy niemieccy mieszkańcy tych okolic z sentymentem opowiadają o niedzielnych wycieczkach z rodzicami, o wędzonej kiełbasie, serze, chlebie z masłem i oranżadzie, a rodzice mogli jeszcze napić się kawy, wypić piwo albo wino.
Ze szczytu roztaczał się wspaniały widok na Góry Żytawskie/Łużyckie od Lausche do Jeschken, a w lasach na zboczach góry zbierano grzyby.
Ponieważ była saksońsko – czeska granica przebiegała wzdłuż północnego podnóża góry, Guślarz był też znany jak raj szmuglerzy. Szmuglowano przede wszystkim tabak, mąkę, sól i tzw. „czeskie kiełbaski wędzone”. Ponoć niektórzy okoliczni rolnicy przewozili furmanką ukrytą pod kupą gnoju ....sól.
W 1938 roku tzw. Sudetenland/ Kraj Sudecki został włączony do Rzeszy Niemieckiej.
SIC BRANSIT GLORIA MUNDI – Tak przeminęła chwała (tego szmuglerskego) świata.
Po II- giej wojnie światowej była czechosłowacko – niemiecka granica stała się polsko – czeską. Słupy graniczne pomalowano na biały kolor ”.....z jednej strony widać wyraźnie CZ, a z drugie literę D przykrytą czarną literą P.
Restauracja „spaliła się „w roku 1948 ..... tak jak murowane domy w Jasnej Górze leżące wzdłuż drogi prowadzącej na jej szczyt „rozwaliły się”. Pomogły w tym polskie i czeskie wojska ochrony pogranicza.
Góra i jej okolice stały się na następne dziesięciolecia obszarem granicznym strzeżonym przez zaprzyjaźnione ze sobą polskie i czeskie Służby Graniczne.
Na górę Vyhledy/Guślarz weszłam po raz pierwszy wiosną 2008 roku, towarzyszył mi pies Rex, niemiecki owczarek urodzony w okolicach Jeleniej Góry. We wrześniu 2008 zorganizowałam wycieczkę dla 25 – osobowej grupy byłych niemieckich mieszkańców Bogatyni i okolic. Tym razem nie szliśmy szmuglerskimi ścieżkami, tylko oficjalnie, a przedtem zdarzało nam się ....tylko baliśmy się wejść na szczyt, bo polska służba graniczna postraszyła mnie, że „jak złapią to posadzą”, ale to już inna historia.
Foto REX i CO
My się lubimy i wspólnie wyruszamy na zwiady....cdn
Od roku 2004 Polska weszła do UE, porozumienie Schengen – „turyści mogą też w lesie przekraczać granicę”. Po przeszło 60 – ciu latach ci ludzie stanęli na szczycie, który pamiętali z czasów ich dzieciństwa.
Jakież było ich rozczarowanie! nie było restauracji, drzewa wyrosły zasłaniając kiedyś piękną panoramę, a oni stali się starsi, schorowani i dla większości z nich była to już ostatnia podróż do miejsc znanym im z okresu jak z mamą i tatą tam bywali ....
Na Guślarza możemy wejść od leżącej na jego północnym zboczu polskiej wioski Jasna Góra. We wiosce kierujemy się drogą wiodącą do podnóża góry. Po prawej stronie na krawędzi lasu stoi pomnik poświęcony niemieckim mieszkańcom Lichtenbergu/Jasnej Góry poległym w I-szej wojnie światowej. Skręcając w prawo, przechodzimy przez leśną ścieżkę, a następnie idąc dalej prawą stroną na przełaj przez zbocza łąki z której roztacza się wspaniały widok na Góry Żytawskie, dochodzimy do krawędzi lasu pokrywającego szczyt Guślarza. Po jego lewej stronie wchodzimy na ścieżkę, która zaprowadzi nas na najwyższe wzniesienie Guślarza
Obecnie na szczycie Guślarza rosną brzozy i świerki, a chcąc zobaczyć więcej, trzeba wdrapać się na bazaltową skałę.
W jej pobliżu dzięki staraniom Klubu czeskich turystów z Chrastawy i Lokalnego Komitetu mieszkańców Vitkov od kwietnia 2008 roku stoi znowu granitowy słup.
Foto Nr 4
Obok niego postawiono tablicę informującą w czterech językach - czeskim/niemieckim/polskim/angielskim o tym, że ten „Granitowy słup oznaczający punkt triangulacyjny królewskiej saskiej sieci triangulacyjnej z roku 1864. Po roku 1945 zniszczczony wraz z restauracją, która stała na szczycie góry. W roku 2003 znaleziony i ponownie ustawiony na pierwotnym miejscu. Został wciągnięty do ewidencji Urzędu Katasralnego w Libercu. Będzie służył jako punkt orientacyjny przy tworzeniu szczegółowych map”.
Po restauracji pozostały tylko resztki schodów i kilka drzew zdobiących kiedyś wejście.
Foto Nr 5 / Nr 6
Mamy rok 2014 – Jasna Góro wykorzystaj swoje możliwości jakie daje ci ta GÓRA. Wystarczy jak na początek ustawić kilka znaków turystycznych informujących jak dojść od strony polskiej miejscowości Jasna Góra na czeską górę Výhledy.
Maria Agnieszka Marciniak
Przewodniczka turystyczna w Euroregionie Nysa
Październik 2014 |
